Na rynku kapitałowym najbardziej popularne są dwie metody analizy rynku. Inwestorzy najczęściej podejmują decyzje inwestycyjne w oparciu o analizę fundamentalną albo analizę techniczną. W tym artykule pojawi się odpowiedź na następujące pytanie: Czym jest analiza techniczna?
Wprowadzenie
Analiza techniczna jest bardzo szerokim pojęciem. Podstawowa definicja analizy technicznej brzmi, że jest to zbiór technik, które mają na celu przewidywanie ruchów cen w przyszłości na podstawie zmiany cen lub wolumenu w przeszłości. Analiza techniczna jest narzędziem uniwersalnym, może być stosowana zarówno na giełdzie papierów wartościowych, rynku towarowym, czy forex. Analizy technicznej z reguły nie stosuje się przy analizie rynku opcji. Według zwolenników analizy technicznej zmiany cen na rynku poruszają się według schematów, które są możliwe do zaobserwowania i przeanalizowania. “Powtarzalność” może oznaczać określone układy cenowe (np. formacje), wskazania oscylatorów, czy występowanie określonych szeregów czasowych.
Rodzaj wykresu
Wielu analityków technicznych i traderów stosujących ten rodzaj podejścia do rynku analizuje ruchy cen za pomocą wykresów giełdowych. Każdy wykres niesie za sobą inne informacje. Wśród najpopularniejszych wykresów giełdowych można wymienić:
- liniowy – najprostszy typ wykresu giełdowego. Jedyną informacją jaką przedstawia wykres, jest cena zamknięcia. Jest to jeden z najbardziej znanych, ale jednocześnie rzadko stosowany typ wykresu giełdowego.
- słupkowy – jest to typ wykresu zwany OHLC (open, high, low, close). Dzięki swojej konstrukcji pokazuje znacznie więcej informacji niż wykres liniowy. Wykres słupkowy w syntetyczny sposób pokazuje cały zakres wahań ceny (od minimum do maksimum). Pozwala to dokładniej znaleźć poziomy wsparcia i oporu.
- wykres punktowo-symboliczny – wykres w uproszczony sposób przedstawia zmagania popytu oraz podaży. Wykres nie bierze pod uwagę upływu czasu, tylko informuje o zmianach cen. W tej metodzie stosuje się dwie litery: X(popyt) oraz O (podaż).
- świecowy – jest to jeden z najbardziej popularnych rodzajów wykresów giełdowych. Ten rodzaj wykresu pochodzi z Japonii i został wynaleziony w XVIII wieku. Wykres świecowy również informuje o cenie zamknięcia, otwarcia, maksimum oraz minimum. Najczęściej wzrostowa świeca ma biały korpus, a spadkowa – czarny.
- wykresy typu renko – jest to kolejny typ wykresu, który został stworzony przez Japończyków. Wykres renko pomija upływ czasu. Składa się z cegieł, które powstają po wzroście o określoną wartość.
Analiza trendu
Stosujący analizę techniczną traderzy starają się zidentyfikować jaki trend panuje na danym instrumencie. Z reguły trendy dzieli się w oparciu o ich czas trwania oraz kierunek ruchu. W przypadku czasu, analiza techniczna dzieli trend na:
- krótkoterminowy – jest to ruch wtórny do trendu średnioterminowego. Z reguły trwa krócej niż 3 tygodnie;
- średnioterminowy – jest to trend wtórny do ruchu długoterminowego. Z reguły trwa od 3 tygodni do 3 miesięcy.
- długoterminowy – zgodnie z teorią Dowa powinien trwać przynajmniej jeden rok. Jednak można znaleźć trendy trwające kilka lat.
Oczywiście trend porusza się jednocześnie zarówno w trendzie krótko-, średnio-, jak i długoterminowym.
Ze względu na kierunek zmiany cen instrumentu finansowego wymienia się trzy rodzaje trendu:
- wzrostowy – jest to taki rodzaj ruchu cenowego, po którym notowane są coraz wyższe szczyty i dołki. Zdaniem zwolenników analizy technicznej świadczy to o tym, że przewagę ma strona popytowa i jest większe prawdopodobieństwo na kontynuację trendu wzrostowego.
- spadkowy – jest to taki rodzaj ruchu cenowego, po którym notowane są coraz niższe szczyty i dołki. Zdaniem zwolenników analizy technicznej świadczy to o tym, że przewagę ma strona podażowa i jest większe prawdopodobieństwo na kontynuację trendu spadkowego.
- boczny – jest to taki typ sytuacji rynkowej, w której strona popytowa i podażowa znajdują się we względnej równowadze. W efekcie, kurs danego instrumentu sprawia wrażenie jakby poruszał się “od bandy do bandy”. Inwestorzy grający “z trendem” czekają na wybicie ceny (górą albo dołem) ze strefy konsolidacji.
Formacje
Część analizy technicznej zajmuje się wyszukiwaniem na rynku struktur rynkowych, które mają zapowiadać kontynuację albo odwrócenie dotychczasowego trendu. Wspomniane struktury rynkowe to m.in:
Wśród formacji kontynuacji i odwrócenia trendu można wyróżnić formacje “klasyczne” takie jak głowa z ramionami, flagi, chorągiewki czy trójkąty. Kolejnym rodzajem są formacje świecowe, które polegają na pojawieniu się szczególnych układów świeczek japońskich. Przykładem takich formacji są: trzy czarne kruki, zasłona ciemnej chmury czy spadająca gwiazda.
Analiza wykresu w oparciu o formacje cenowe wymaga dokładności, cierpliwości oraz konsekwencji. Jednocześnie, analizę formacji można łączyć z innymi rodzajami analizy technicznej: wskaźnikami czy analizą trendu.
Technika Ichimoku
Jednym z rodzajów analizy technicznej jest technika Ichimoku. Wspomniany rodzaj analizy wykresu pochodzi z Japonii i nie jest zbyt dobrze znany przeciętnemu inwestorowi. Warto pamiętać, że początki analizy w oparciu o Ichimoku sięgają lat 30-tych XX wieku. Technika Ichimoku jest kompletnym sposobem patrzenia na rynek. Wielu użytkowników tej strategii nie wspomaga się innymi rodzajami narzędzi (np. analizą formacji czy wskaźnikami). Należy jednak pamiętać, że wspomniany rodzaj analizy technicznej wymaga poznania szeregu komponentów jakimi są: chmura Ichimoku, Tenkan-sen, Kijun-sen, Senkou span A oraz Senkou span B. Poznanie wszystkich zależności jakie tworzą poszczególne składowe, powoduje, że próg wejścia jest stosunkowo wysoki. Z tego powodu, wielu traderów po początkowej fascynacji techniką Ichimoku porzuca ją na rzecz prostszych rozwiązań.
Formacje harmoniczne
Formacje harmoniczne wchodzą w skład analizy technicznej opartej o kształt formacji cenowych. Podobnie jak w przypadku klasycznych, formacje harmoniczne można rozpoznać po kształcie jaki “rysują” zmieniające się ceny. Jednak, aby formacja cenowa stała się harmoniczna muszą być spełnione określone warunki. Formacje muszą spełniać odpowiednie zależności między poszczególnymi odcinkami formacji (w oparciu m.in o poziomy Fibonacciego). Bardzo rzadko udaje się zobaczyć idealną formację harmoniczną. Najczęściej kształty formacji delikatnie odbiegają od “książkowych zależności”.
Jednak jeśli formacja zostanie już ukształtowana, to istnieje stosunkowo duże prawdopodobieństwo na osiągnięcie dodatniego wyniku z formacji. Jednocześnie, formacje harmonicznie precyzyjnie przedstawiają moment zajęcia pozycji oraz docelowe miejsce zakończenia fali wzrostowej lub spadkowej.
Wśród formacji harmonicznych można wymienić:
Ze względu na wymaganą precyzję, formacje harmoniczne wymagają bardzo dużej cierpliwości oraz dokładności. Z tego powodu traderzy nie posiadający wspomnianych cech nie powinni stosować wspomnianego rodzaju analizy technicznej.
Warto również wspomnieć o harmonic trading, który ma na celu określenie miejsca o wysokim prawdopodobieństwie odwrócenia dotychczasowego impulsu (punkty zwrotne). Harmonic trading opiera się na założeniu, że poszczególne wzorce powtarzają się stale, podobnie jak “cykle” widoczne w życiu codziennym. Celem takiego handlu jest określenie struktur na wykresie, które mają wysokie prawdopodobieństwo zakończenia się zyskiem.
Price Action
Price Action to system technicznej analizy rynku, do której wykorzystuje się tylko zmiany wykresu ceny. Na podstawie analizy cen trader jest w stanie odczytywać potencjalne sygnały transakcyjne. Ten rodzaj analizy technicznej nie stosuje wskaźników, oscylatorów czy zniesień Fibonacciego. To właśnie ze względu na swoją prostotę, ten rodzaj analizy technicznej cieszy się dużą popularnością wśród inwestorów.
Price Action jest to technika dogłębnej analizy ceny. Najczęściej, ten rodzaj analizy technicznej wykorzystuje analizę formacji świecowych oraz cenowych. Na podstawie obserwacji zmiany cen podejmowane są decyzje inwestycyjne.
Analiza techniczna – Fibonacci
Ciąg liczb Fibonacciego znalazł zastosowanie także w analizie technicznej. Najpopularniejszym zastosowaniem są zniesienia Fibonacciego (fibo), które wielu traderów umieszcza na wykresie w celu znalezienia potencjalnych punktów zwrotnych. Poziomy fibo mogą być wykorzystywane zarówno w analizie akcji, towarów oraz rynku walutowego. Jest wielu znanych traderów, którzy korzystają ze zniesień Fibonacciego. Wśród nich można wymienić m.in takich traderów jak Robert Miner, Bryce Gilmore czy Scott Carney.
Traderzy mogą stosować ciąg Fibonacciego w analizie wykresów do:
- wyznaczania potencjalnych oporów i wsparć;
- miejsca ustanowienia potencjalnych zleceń obronnych oraz take profit.
Założenia opierają się m.in o obserwację, że rynek często testuje poziomy 38,2% lub 61,8% poprzedniej fali (wzrostowej lub spadkowej). Po przetestowaniu tego poziomu dosyć często dochodzi do odbicia i powrotu do wcześniejszego trendu.
Teoria Ganna
Teoria Ganna jest rodzajem analizy technicznej, która zakłada powiązanie ze sobą czasu oraz ceny. W efekcie, trader stosujący ten rodzaj spojrzenia na rynek, powinien uważnie analizować nie tylko zmianę ceny, ale również czas jaki upłynął od zmiany ceny.
Specjaliści od teorii Gana sugerują, że należy łączyć ze sobą poszczególne składowe teorii. W efekcie, wachlarze Ganna, kwadraty Ganna czy cykle Ganna należy jednocześnie używać do analizy rynku. Nie należy wybiórczo podchodzić do stosowania teorii. Może to spowodować, że wygenerowane zostaną fałszywe sygnały.
Teoria Ganna ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Zwolennicy argumentują, że stosując wspomnianą teorię można osiągnąć wysokie stopy zwrotu. Z kolei przeciwnicy teorii wspominają, że ma więcej wspólnego z numerologią niż strategią inwestycyjną. Warto jednak samemu sprawdzić na własną rękę skuteczność teorii Ganna.
Teoria Dowa
Teoria Dowa opiera się na założeniu, że cały rynek, który zostanie wyrażony w średnich rynkowych jest w stanie przedstawić kondycję rynkowej koniunktury. W efekcie, można wysnuć wniosek, że średnie giełdowe dyskontują wszystko, a manipulacje rynkowe nie są możliwe do utrzymania w długim okresie.
Zwolennicy teorii Dowa uważają, że analizując obecną kondycję rynku, można z pewnym prawdopodobieństwem określić “bazowe scenariusze”. Można zatem porównać określenie kondycji rynkowej do określenia “pogody” jaka panuje na giełdzie. Charles Dow uważał, że skoro podczas upalnego lata nie należy spodziewać się śnieżyć, tak podczas silnej hossy nie należy spodziewać gwałtownych przecen. Z kolei podczas panowania bessy bardziej prawdopodobnym scenariuszem jest dalszy spadek cen niż ich wzrost.
Kolejnym aspektem Teorii Dowa jest określenie jaki trend panuje na rynku. Podczas trendu wzrostowego cena instrumentu tworzy kolejne wyższe szczyty i dołki. Oznacza to, że na rynku przewagę posiada strona popytowa (byki), która jest skłonna zapłacić za dany instrument wyższą cenę. Każda korekta jest wykorzystywana do dalszej akumulacji aktywów. W efekcie, korekty pojawiają się na coraz wyższych poziomach.
Trend spadkowy pojawia się, kiedy na wykresie pojawiają się coraz niższe szczyty i dołki. Wynika to z tego, że przewagę posiada strona podażowa (niedźwiedzie). Sprzedający są skłonni do pozbycia się aktywa po coraz niższych cenach. Każda wzrostowa korekta jest wykorzystywana do dystrybucji danego instrumentu. W efekcie, wzrostowe korekty pojawiają się na coraz niższych poziomach.
Istnieje także trzeci stan rynkowy, który można nazwać trendem bocznym. Jest to sytuacja rynkowa, kiedy żadna ze stron rynkowych nie jest w stanie przejąć kontroli na dłuższy czas. W efekcie, cena instrumentu bazowego porusza się “w bok” i ograniczona jest wsparciem oraz oporem.
Analiza techniczna – wskaźniki
Analiza wskaźnikowa jest rodzajem analizy technicznej, która skupia się na analizowaniu ceny w oparciu o specjalne wzory, które tworzą wskaźniki. Wskaźniki można podzielić na analizujące siłę rynku (momentum – ACC), analizę wolumenu (OBV) czy interpretacji czasu i ceny (np. SAR).
W przypadku analizy instrumentu w oparciu o wskaźniki należy pamiętać o tym, że należy poznać jego budowę, w celu poznania słabych i mocnych stron wskaźnika. Niektórzy traderzy łączą analizę wskaźnikową z innymi “działami” analizy technicznej (np. trendu, formacji, fale Elliota).