W analizowaniu tego w jakiej kondycji znajduje się gospodarka, pomaga wiele wskaźników mikro- i makroekonomicznych. Jednym z najważniejszych jest PKB, czyli produkt krajowy brutto. W zależności od sposobu obliczeń, wyróżnia się PKB potencjalne i PKB realne. Co je różni? W tej kwestii warto też wiedzieć co to jest luka PKB. Jak obliczyć jej wartość?
Co to jest luka PKB?
Każdy ekonomista powinien zgodzić się ze stwierdzeniem, że PKB należy do najbardziej efektywnych, a co za tym idzie, najbardziej istotnych wskaźników makroekonomicznych. To właśnie na jego podstawie można stwierdzić jak duża jest gospodarka.
PKB co do zasady opisuje wielkość produkcji. Wskaźnik ten można obliczać na różne sposoby. W zależności od tego jakie są przy tym brane pod uwagę czynniki, to znaczy, czy mowa o wartościach optymalnych czy o stanie faktycznym, można wyróżnić PKB potencjalne oraz PKB realne.
Co to jest luka PKB? To różnica występująca między produktem krajowym brutto potencjalnym, a produktem krajowym brutto realnym. Żeby dobrze zrozumieć co to jest luka PKB, należy wiedzieć czym różnią się wartości obu wskaźników.
Obliczając PKB potencjalne, pod uwagę bierze się wartości czynników wytwórczych w momencie ich optymalnego wykorzystania. Jest to stan jak najbardziej pożądany, ale nie faktyczny. Żeby tak było, stopa bezrobocia musiałaby być równa stopie bezrobocia naturalnego, co jest właściwie nieobserwowalne.
Obliczając PKB realne, pod uwagę bierze się stan faktyczny, z uwzględnieniem niepełnego wykorzystania czynników wytwórczych. Mowa tutaj właśnie o zbyt niskim zatrudnieniu. Wskaźnik ten dąży do maksymalnej wartości produkcji, a to jak silnie od niej odbiega odzwierciedla brak równowagi.
Luka PKB – jak obliczyć jej wartość na podstawie wysokości produktu krajowego brutto? Właściwie wystarczy znać wskaźnik w ujęciu realnym i potencjalnym. W tym miejscu warto wspomnieć, że PKB potencjalne jest inaczej nazywane produkcją potencjalną, a luka PKB luką produktową albo luką popytową.
Jak obliczyć jej wartość? Wzór
Ponieważ wysokość luki PKB wskazuje na to jak silnie produkcja rzeczywista odbiega od produkcji maksymalnej, wskaźnik ten w wielu gospodarkach wykorzystuje się przy podejmowaniu niezwykle istotnych decyzji.
Dając obraz tego jak w danym kraju wygląda polityka gospodarcza, na jej podstawie niejednokrotnie są podejmowane kroki dotyczące polityki pieniężnej, które mają za zadanie oddziaływać na wysokość inflacji.
Analizując wysokość luki produktowej, można stwierdzić też jak silnie poziom bezrobocia odbiega od poziomu bezrobocia naturalnego, a także jak to wygląda na przestrzeni lat. Jak dokładnie ją policzyć?
Jeśli chodzi o to jak ją obliczyć i co to jest luka PKB, wzór powinien wszystko wyjaśnić.
Tłumacząc wzór po kolei, aby obliczyć lukę PKB należy od poziomu produkcji rzeczywistej (Y) odjąć poziom produkcji potencjalnej (YP), a następnie całość odnieść do poziomu produkcji potencjalnej, czyli podzielić przez PKB potencjalne (YP).
Lukę produktową wyraża się w procentach. Aby z powyższego wzoru otrzymać wynik procentowy, należy całość pomnożyć jeszcze przez 100%. Co więcej, luka może być zarówno dodatnia, jak i ujemna.
Patrząc na wzór, można zauważyć, że luka popytowa rośnie przede wszystkim w momencie, w którym rośnie PKB potencjalne, a przy tym PKB realne maleje lub pozostaje bez zmian. Tak też dzieje się w momencie, w którym w gospodarce panuje brak równowagi. Może być tak np. w sytuacji, w której rosną zasoby czynników wytwórczych. To znaczy, że rośnie siła robocza czy też możliwe jest efektywniejsze wykorzystanie już istniejących zasobów, ale z racji na nierównowagę nie przekłada się to w takim stopniu jak by mogło na produkcję realną.
W momencie kiedy PKB potencjalne maleje albo pozostaje bez zmian, a z kolei dochodzi do wzrostu PKB realnego, luka popytowa maleje. To oznacza, że gospodarka zmierza do stanu większej równowagi. Dzieje się tak m.in. przy rosnącym wykorzystaniu istniejących zasobów, a w tym zarówno kapitału ludzkiego, jak i rzeczowego.
Luka PKB w Polsce
Wiedząc już co to jest luka PBK, warto zastanowić się nad tym jak kształtuje się w Polsce. Biorąc pod uwagę, że już od dłuższego czasu bezrobocie w gospodarce jest niskie, można by stwierdzić, że ta się rozwija, a luka maleje, co oznaczałoby większą równowagę. Jednak czy rzeczywiście tak jest?
Patrząc na to jak kształtowała się wartość luki produktowej w latach 2005-1018 można zauważyć, że ta właściwie w każdym roku przybiera zupełnie inną wartość. W latach 2014-2015 tempo wzrostu PKB obserwowanego przekroczyło znacznie tempo wzrostu PKB realnego, co jak najbardziej można zauważyć na podstawie wskaźnika. W tymże okresie luka była bliska domknięcia, natomiast zaraz później ponownie uległa rozszerzeniu.
Na samym końcu warto wspomnieć, że wartość PKB potencjalnego oblicza się na podstawie szacunków. Nie można jej w żaden sposób zmierzyć, a szacowane wyniki nie zawsze są takie same.