Wielu inwestorów stara się minimalizować ryzyko inwestycyjne, zabezpieczając pozycje za pomocą instrumentów pochodnych. Formą zabezpieczenia może być zakup opcji. Na czym polega działanie tych instrumentów i czym na tle innych wyróżniają się opcje europejskie?
Czym są opcje?
Wielu inwestorów nie wie, czym jest opcja europejska. Definicja może być niezrozumiała zwłaszcza dla tych, którzy nie wiedzą czym są opcje. Do tematu warto więc podejść od podstaw.
Opcje to papiery wartościowe, zaliczane do instrumentów pochodnych (derywatów). Ich cena opiera się na cenie instrumentu (aktywa) bazowego, którym mogą być waluty, akcje, indeksy giełdowe, obligacje, a nawet kontrakty futures.
Opcje dają nabywcy prawo zakupu lub sprzedaży instrumentu (aktywa) bazowego w określonym czasie, po wcześniej ustalonej cenie. Słowo prawo jest tu użyte nie bez znaczenia. Nabywca opcji może, ale nie musi jej wykonać, a więc ma prawo, a nie obowiązek. Obowiązek wykonania opcji ma jednak jej sprzedawca, którego inaczej określa się wystawcą.
Na rynku wyróżnia się opcje kupna (call) i opcje sprzedaży (put). Inwestor może zająć na nich aż cztery rodzaje pozycji – może na opcjach kupna lub opcjach sprzedaży zająć pozycję długą albo na opcjach kupna lub opcjach sprzedaży zająć pozycję krótką. Mówiąc inaczej, może kupić lub sprzedać opcje call albo kupić lub sprzedać opcje put.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, że cena opcji zależy nie tylko od ceny instrumentu bazowego, ale również od zmienności ceny i terminu wygaśnięcia. Im większa zmienność cen i dłuży termin wykonania, tym jest ona wyższa.
Czym są opcje europejskie?
Mając pogląd na to czym jest opcja, łatwiej będzie zrozumieć czym jest opcja europejska. Definicja wskazuje na to, że jest to taka opcja, którą można zrealizować jedynie w dniu wygaśnięcia. Co to oznacza w praktyce?
Zakup opcji daje prawo jej wykonania tylko i wyłącznie w dniu wygaśnięcia, a więc nabywca nie może zrealizować jej przed tym terminem. Na rynku wyróżnia się jeszcze opcje, które można wykonać w dowolnym momencie przed upływem terminu wygaśnięcia i te nazywa się opcjami amerykańskimi.
Ponieważ opcje europejskie można wykonać tylko w dniu wygaśnięcia, ich ceny są niższe, co pozwala inwestorowi zabezpieczyć otwarte pozycje niższym kosztem. Opcje europejskie dają możliwość zabezpieczenia przed niespodziewanym wzrostem lub spadkiem instrumentu bazowego. Od tego, czy inwestor chce zabezpieczyć się przed wzrostem czy spadkiem, zależy to jaką powinien zająć pozycję.
Dla przykładu, opcje europejskie walutowe mogą zabezpieczać przed ryzykiem walutowym, które w szczególności dotyczy importerów i eksporterów. Na zakup tych instrumentów mogą zdecydować się również osoby, które zaciągnęły w walucie obcej kredyt. Kosztem zabezpieczenia w każdym z tych przypadków jest premia. W przypadku eksporterów, zabezpieczeniem przed spadkiem kursu będzie zakup opcji sprzedaży. Jeśli kurs nie spadnie a wzrośnie, nabywca opcji ma prawo jej nie zrealizować.
Opcje europejskie na GPW
Opcja europejska może zostać wykonana jedynie w dniu wygaśnięcia. Dla wielu inwestorów nie jest to jednak duży problem. Zwłaszcza jeśli z góry wiedzą na jak długo chcą zabezpieczyć swoje transakcje.
Opcje to jeden z tych instrumentów, które, tak jak akcje i ETF-y, są notowanie na giełdzie papierów wartościowych. Na warszawskiej giełdzie dostępne są tylko opcje na WIG20, ale w planach jest także wprowadzenie opcji na akcje.
Wszystkie opcje notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie są opcjami typu europejskiego. To znaczy, ze ich nabywca może zrealizować je tylko w terminie wygaśnięcia, który przypada zazwyczaj na trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia danej serii. Wyjątkiem jest sytuacja, w której w tym dniu nie odbywa się sesja – wtedy też termin wygaśnięcia przypada na ostatni dzień sesyjny przed trzecim piątkiem miesiąca.
Na samym końcu warto wspomnieć, że to, że opcja europejska może zostać zrealizowana tylko i wyłącznie w dniu wykonania, nie oznacza, że wcześniej nie można jej sprzedać lub kupić. Kluczowe w tej kwestii jest jednak znalezienie drugiej strony transakcji.