Ciąg liczb Fibonnaciego znalazł zastosowanie również w analizie technicznej. Szczególnie popularne jest zastosowanie zniesienia Fibonacciego (fibo) w analizie wykresów instrumentów finansowych. Ciąg licz Fibonacciego jest użyteczne zarówno na giełdzie papierów wartościowych, jak i na rynku forex. Wielu z bardzo znanych traderów używa zniesień Fibonacciego m.in. Robert Miner, Bryce Gilmore czy Scott Carney.
Praktycznie każda platforma umożliwiająca handel na giełdzie posiada wbudowane narzędzia do analizy technicznej. Bardzo często wśród możliwych do wyboru funkcji można zastosować zniesienia Fibonnaciego.
Aby dobrze zrozumieć zniesienia Fibo należy zrozumieć czym jest ciąg Fibonacciego (0,1,1,2,3,5,8,13…), który stanowi podstawę pod rozważań. Informacje o ciągu liczb Fibonacciego znajdują się pod tym linkiem.
Kolejnym istotnym zagadnieniem jest słynna właściwość jaką jest „złota proporcja”, która wynosi 1,618. Wspomniana wartość wynika z podziału liczby przez jej poprzednią. Jeśli chce się podzielić liczbę przez kolejną składową ciągu otrzyma się wartość 0,618. Jeśli różnica (w szeregu) między liczbami wynosi 2 (np. 34/89), to wartość tego przedziału wynosi 0,382. Wykorzystując fibo w analizie technicznej najczęściej można spotkać w użyciu wartości: 0,236; 0,382; 0,500; 0,618; 1; 1,382 i 1,618.
Poziomy fibonnaciego – wykorzystanie
Traderzy stosujący ciąg Fibonnaciego w analizie technicznej wykorzystują zniesienia do:
- Wyznaczenia potencjalnych wsparć oraz oporów, a także,
- Miejsc docelowych, które mogą wskazać miejsce do realizacji zysków albo ustawienia zlecenia obronnego (stop loss).
Założenie wynika z tego, że dosyć często rynek testuje poziom 38,2% lub 61,8% poprzedzającej fali (wzrostowej oraz spadkowej). Po przetestowaniu tego poziomu dochodzi do odbicia, które może przerodzić się w kontynuację wcześniejszej fali (wzrostowej lub spadkowej).
Wyznaczanie zniesień fibonnaciego
U początkowych traderów, którzy nie mieli doświadczenia z stosowaniem fibo, mogą pojawić się obawy o niewłaściwe stosowanie zniesień. Z tego powodu, poniżej znajduje się krótki instruktarz, jak wykorzystywać zasady zniesień w wyznaczaniu potencjalnych wsparć oraz oporów.
Na samym początku należy znaleźć ruch cenowy, do którego chcemy zastosować zniesienia Fibonnaciego. Początek ruchu wyznacza punkt A na wykresie poniżej, z kolei zakończenie ruchu jest wyznaczane przez punkt B (zakończenie impulsu wzrostowego lub spadkowego).
Aby wyznaczyć zniesienie wybieramy narzędzie (zniesienia Fibonnaciego), następnie wybieramy punkt początkowy (A) i przeciągamy go do punku B. W efekcie pojawiają się poziomy 0,382 (płytka korekta) oraz 0,618 (głębsza korekta). W przypadku przebicia wspomnianych poziomów możliwa jest jeszcze bardzo głęboka korekta (rzadziej spotykana), która wynosi 78,6% poprzedniego impulsu.
Czasami ciekawym pomysłem jest wyznaczenie zniesienia Fibonnaciego na wyższym interwale czasowym (dla trendu wyższego rzędu). Po przejściu na niższy poziom wskazane zostaną poziomy o potencjalnym miejscu odwrócenia trendu.
Kolejną funkcją fibo jest określanie potencjalnego miejsca zatrzymania się trendu wzrostowego albo spadkowego. W takim celu stosuje się przedłużenie impulsu powyżej szczytu impulsu. Najpopularniejszymi wartościami jest 1,382 (bliższy poziom) oraz 1,618. Dzięki temu można wyznaczyć potencjalny take profit. Jest to szczególnie przydatne w sytuacji, kiedy np. rynek jest na historycznym szczycie (ATH – All Time High). W takim przypadku nie można odnieść się do najbliższego oporu. Innym przydatnym narzędziem jest górne ograniczenie trendu wzrostowego (kanał, albo linia trendowa).
Zniesienie Fibonacciego – wyznaczanie korekty w trendzie wzrostowym
Poziomy Fibonacciego mogą być przydatne w wyznaczaniu pozycji na zakończenie potencjalnej korekty spadkowej w trendzie wzrostowym. Poniżej znajduje się przykład zniesień fibo na rynku walutowym.
Między 6, a 11 stycznia 2021 roku kurs pary walutowej USD/JPY poruszał się w silnym trendzie wzrostowym. Presja strony popytowej, kurs dolara do jena wzrósł z poziomu 102,6 do poziomu 104,4. Podczas sesji z 12 stycznia nastąpiła silna kontra trendu wzrostowego. Stronie podażowej udało się zepchnąć kurs USD/JPY w okolice 103,77. Spadek zakończył się na poziomie 38,2% zniesienia poprzedniego impulsu wzrostowego.
W ciągu kolejnych dni kurs pary walutowej konsolidował się między poziomem 103,5, a 104. Odpowiadało to w przybliżeniu dwóm zakresom wyznaczonym przez zniesienia fibo (23,6% – 50%). Podczas sesji z 21 stycznia nastąpiło przebicie lokalnego wsparcia. Impuls spadkowy zatrzymał się w okolicy 103,3, co było niedaleko zniesienia 61,8% fali wzrostowej z 6, a 11 stycznia.
Po korekcie USD/JPY powrócił do trendu wzrostowego. Przewaga byków spowodowała przebicie lokalnego oporu jakim było maksimum z 11 stycznia 2021 roku (104,4).
Zniesienie Fibonacciego – wyznaczanie korekty w trendzie spadkowym
Poziomy Fibonacciego mogą być przydatne w wyznaczaniu pozycji na zakończenie potencjalnej korekty wzrostowej w trendzie spadkowym. Poniżej znajduje się przykład zniesień fibo na wykresie indeksu WIG20.
Między 13 sierpnia, a 24 września 2020 roku kurs indeksu WIG 20 poruszał się w trendzie spadkowym. Presja strony podażowej doprowadziła do zepchnięcia indeksu z poziomu 1881 punktów do poziomu 1657,6 punktów.
Pierwszy impuls wzrostowy trwał dwie sesje. Pierwsza korekta zakończyła się silną świeczką wzrostową (marubozu). Po chwilowej korekcie, nastąpiła druga fala wzrostowa. Zatrzymała się ona na poziomie 1749,2 punktów. Był to poziom znajdujący się w okolicy 38,2% zniesienia trendu spadkowego zapoczątkowanego 13 sierpnia.
Po chwilowej konsolidacji WIG 20 powrócił do trendu spadkowego. Dnia 15 października 2020 roku stronie podażowej udało się przebić ważne wsparcie jakim był dołek z 24 września 2020 roku (1657,6 punktów). Kilkusesyjna konsolidacja pod wsparciem zakończyła się silnymi spadkami. W kulminacyjnym momencie spadków WIG 20 przetestował poziom 1496,8 punktów.
Wyznaczanie potencjalnego zasięgu – trend spadkowy
Zniesienie Fibonacciego może być także stosowane jako wyznaczanie potencjalnego celu trendu spadkowego. Przykładem może być sytuacja na indeksie WIG 20. Między 23 stycznia, a 9 lutego 2018 roku indeks poruszał się w trendzie spadkowym. Presja strony podażowej doprowadziła do zepchnięcia indeksu z poziomu 2650 punktów do 2375 punktów.
W ciągu kolejnych czterech sesji, bykom udało się doprowadzić do wzrostu indeksu w okolice 2473,6 punktów. Korekta zatrzymała się niedaleko 38,2% zniesienia trendu spadkowego.
Dzięki stworzeniu zniesienia Fibonacciego, potencjalny zasięg fali spadkowej został ustalony w okolicy 2200 punktów. Przebicie dołka z 9 lutego (2375) wygenerowało sygnał sprzedaży. Fibo pozwoliło określić potencjalny zasięg spadków.
Dnia 28 lutego niedźwiedziom udało się doprowadzić do przebicia dołka z 9 lutego 2018 roku. W efekcie strona podażowa miała otwartą drogę do przetestowania 2200 punktów (okolice 1,618 fibo). Po chwilowej korekcie i przetestowaniu „od dołu” przebitego wsparcia nastąpił powrót do trendu spadkowego. Trend zniżkowy zakończył się 28 marca 2018 roku, kiedy przetestowany został poziom 2192,9 punktów.
Zniesienia Fibonacciego – o czym należy pamiętać
Należy pamiętać, że zniesienia fibo nie są żadną gwarancją zatrzymania cen na określonych poziomach. Złota proporcja nie jest stałą rynkową, która wymusza reakcję ceny w każdym przypadku. Jest to tylko jeden ze wskaźników, który wyznacza potencjalne punkty zwrotne. Siła wskaźnika wzrasta jeśli jest to poziom znajdujący się blisko ważnych wsparć oraz oporów.
Z tego powodu nie należy wymuszać określonych poziomów „na siłę” do wykresu. Takie dopasowanie może zwiększyć liczbę fałszywych sygnałów.
Podsumowanie
Zniesienia Fibonacciego są przydatnym narzędziem, które pomaga zarówno określić potencjalne zakończenie trendu spadkowego, jak i trendu wzrostowego. Może to być wykorzystywane zarówno do umiejscowienia zlecenia obronnego (np. poniżej 61,8% zniesienie trendu), jak i potencjalnego miejsca na zajęcie pozycji zgodnie z trendem.
Kolejną funkcją fibo jest wyznaczenie potencjalnego zakończenia trendu wzrostowego. Jest to przydatne w określeniu miejsca na ustawienie take profit.